Panorama Jeziora Tyberiadzkiego.

Panorama Jeziora Tyberiadzkiego.

Jezioro Tyberiadzkie ים כנרת
Zdjęcie satelitarne Jeziora Tyberiadzkiego Zdjęcie satelitarne Jeziora Tyberiadzkiego
Państwo	Izrael
Powierzchnia	166 km²
Wymiary	21 × 13 km
Głębokość • średnia • maksymalna	25,6 m 43 m
Objętość	4 km³
Wysokość lustra	-209 m n.p.m.
Zasolenie	28-33‰
Rzeki zasilające	Jordan
Miejscowości nadbrzeżne	Tyberiada
Rodzaj jeziora	słodkie
Położenie na mapie Izraela: Jezioro Tyberiadzkie ים כנרת
32°48'N 35°35'E / 32.8, 35.583 Na mapach: 32°48'N 35°35'E / 32.8, 35.583

Mapa batymetryczna

Widok od strony Tyberiady

Widok w kierunku na górę Hermon

Jezioro Tyberiadzkie

Jezioro Tyberiadzkie ( hebr. : ים כנרת, Jam Kineret; arab. : بحيرة طبريا, Al-Bahr at-Tabarijja) jest największym jeziorem słodkowodnym Izraela , położonym na północy kraju w Galilei . Niektórzy^[1] nazywają je morzem, jednak w rzeczywistości jest to jezioro przepływowe, przez które przepływa rzeka Jordan , która wraz z jeziorem stanowi podstawowe źródło wody dla Izraela. Specjalny system wodnych rurociągów transportuje wodę z północy kraju na południe z jeziora Tyberiadzkiego aż na pustynię Negew .

Nazwa

Bardzo często Jezioro Tyberiadzkie jest nazywane Jeziorem Genezaret albo Jeziorem Galilejskim, czasami Morzem Galilejskim. We współczesnym języku hebrajskim jest znane pod swoją biblijną nazwą: Morze Kinneret ( hebr. ים כנרת, Yam Kinneret) – Księga Liczb 34:11; Jozue 13:27.

Nazwa Galilea odnosi się do regionu Galilei , w której jest geograficznie położone. Natomiast nazwa Kinneret prawdopodobnie pochodzi od hebrajskiego słowa kinnor (harfa albo lira) i odnosi się do kształtu jeziora. Religijne teksty chrześcijańskie nazywają je Jeziorem Gennesaret ( Ewangelia Łukasza 5:1), co odnosi się do małej żyznej równiny położonej po zachodniej stronie jeziora.

Arabowie nazywają jezioro Buhairet Tabariyya ( arab. بحيرة طبريا), co oznacza Jezioro Tyberiadzkie, od nazwy miasta Tyberiada.

Dane geograficzne

Jezioro ma obwód około 53 km , długość 21 km i szerokość 13 km . Całkowita powierzchnia jeziora wynosi 166 km² , maksymalna głębokość 43 m ^[2]. Jest to najniżej położone jezioro słodkowodne na Ziemi (209 m p.p.m. ).

Znajduje się ono w depresji , w tak zwanej dolinie ryftowej , 213 metrów poniżej poziomu morza . Tektoniczny Rów Jordanu powstał w wyniku rozdzielenia się płyt tektonicznych afrykańskiej i arabskiej. Cały obszar podlega częstym trzęsieniom ziemi , a w przeszłości był to obszar aktywności wulkanicznej . Świadczą o tym liczne skały bazaltowe i magmowe . Powstałe w tym miejscu jezioro, z wyjątkiem części południowej i północno-wschodniej, jest otoczone stromymi zboczami, które wznoszą się na wysokość około 200 m n.p.m. po stronie zachodniej i 300 m po stronie wschodniej. Jest zasilane licznymi małymi strumieniami, jednak jej głównym źródłem wody jest rzeka Jordan, która wpada do jeziora w jego północnym krańcu, a wypada w południowym.

Z uwagi na niskie położenie, w tym rejonie jest zazwyczaj bardzo ciepło, zarówno latem, jak i w zimie. Podczas gorącego lata temperatura wody dochodzi nawet do 33 °C . Jednak niskie położenie i otoczenie wysokich wzgórz powodują, że jezioro charakteryzuje się nagłymi i gwałtownymi burzami . Stąd opowieść Nowego Testamentu o Jezusie Chrystusie , który uciszył burzę.

Nad jeziorem leży miasto Tyberiada . Na północy znajduje się interesujący region Tabga i wykopaliska archeologiczne w Korozain , Kafarnaum oraz w Betsaidzie . Na południowym krańcu jeziora znajduje się pierwszy kibuc Degania , założony w 1910 roku.

Informacje hydrologiczne

Jezioro Tyberiadzkie jest zasilane przez rzekę Jordan , która w górnym swoim biegu jest zasilana przez trzy strumienie: Hasbani spływający z gór Libanu (średni roczny przepływ wody 125 mln m3 / rok ), Banias spływający ze Wzgórz Golan (średni roczny przepływ wody 125 mln m3 / rok ) oraz Dan spływający z góry Hermon (średni roczny przepływ wody 250 mln m3 / rok ). Dodatkowo, małe górskie strumienie spływające z Górnej Galilei (średni roczny przepływ wody 140 mln m3 / rok ) zasilają rzekę Jordan, która przepływając przez Dolinę Hula pozostawia w systemie irygacyjnym 100 mln m3 / rok . W rezultacie do Jeziora Tyberiadzkiego dociera 540 mln m3 wody/ rok .

Dodatkowo do jeziora dochodzą wiosenne okresowe strumienie (65 mln m3 / rok ), opady atmosferyczne (65 mln m3 / rok ) oraz lokalne dopływy (70 mln m3 / rok ). Daje to razem przyrost o 740 mln m3 wody/ rok .

Z Jeziora Tyberiadzkiego po stronie południowej wypływa rzeka Jordan (70 mln m3 wody/ rok ). Krajowy system wodny zabiera 500 mln m3 wody/ rok , a parowanie 270 mln m3 wody/ rok ^[3].

Zanieczyszczenie

Od 2000 roku przeprowadzane są rutynowe pomiary dopływu substancji toksycznych do Jeziora Tyberiadzkiego. Pomiary wykazały dopływ związków chemicznych stosowanych w rolnictwie ( pestycydy ), jednak nie zaobserwowano odkładania się jakichkolwiek osadów pestycydów w jeziorze.

W ostatnich latach doszło do kilku przypadków otrucia ryb. Dochodzenia wykazały, że przyczyną ich było przypadkowe zanieczyszczenie wód dopływowych jeziora różnymi związkami chemicznymi, powstałymi na przykład w wyniku mycia cystern. Realizowane projekty ochrony środowiska zmierzają do nieustannego podnoszenia świadomości tego problemu. Wszystkie nadbrzeżne osady ludzkie posiadają systemy kanalizacji i prawie wszystkie mają stacje oczyszczania wody (90 % ). Generalnie mówiąc, wody Jeziora Tyberiadzkiego są czyste^[4].

Historia

Starożytny szlak handlowy Via Maris przebiegający przez okolice Jeziora Tyberiadzkiego.

Rybacy na Jeziorze Tyberiadzkim – 1890-1900.

Na brzegach Jeziora Tyberiadzkiego, koło miejscowości Tabgha, odnaleziono szczątki człowieka neandertalskiego ^[5].

W czasach starożytnych w rejonie jeziora przebiegał ważny szlak handlowy Via Maris, który łączył Starożytny Egipt z imperiami położonymi na północy. Grecy , Machabeusze i Rzymianie założyli nad jeziorem liczne miasta, takie jak: Gadara , Tyberiada i Hippos . Żydowski historyk Józef Flawiusz opisał dobrze prosperujące rybactwo z 230 łodziami regularnie łowiącymi ryby na jeziorze.

Większość z apostołów Jezusa Chrystusa pochodziła z rybackich miejscowości położonych nad Jeziorem Tyberiadzkim. W tamtych czasach istniało tam wiele osad połączonych z sobą drogami i powiązaniami handlowymi. W ogólny sposób Ewangelia Marka 1:14-20, Ewangelia Mateusza 4:18-22 i Ewangelia Łukasza 5:1-11 opisują sposób powołania przez Jezusa swoich apostołów nad brzegami jeziora – Szymon i jego brat Andrzej oraz bracia Jakub i Jan byli rybakami. Najsłynniejsze kazanie na górze również było wygłoszone nad jeziorem, tak jak i liczne dokonywane przez Jezusa cuda i uzdrowienia chorych. To właśnie z tych powodów Jezioro Tyberiadzkie ma duże znaczenie dla chrześcijan.

Po żydowskim powstaniu przeciwko Rzymianom w 135 , wszyscy Żydzi zostali usunięci z Jerozolimy. To właśnie wtedy nowym centrum żydowskiej kultury i nauki stał się region Jeziora Tyberiadzkiego, w szczególności miasto Tyberiada. Spisano tutaj treść Talmudu Palestyńskiego .

W okresie panowania Bizancjum jezioro stało się ważnym punktem dla przybywających do Palestyny chrześcijańskich pielgrzymów. Do ich obsługi powstały tutaj liczne gospody z miejscami noclegowymi. W 634 arabski kalif Umar ibn al-Chattab zdobył Palestynę. Arabowie nie przywiązywali wagi do miejsc kultu chrześcijańskiego i utrudniali pielgrzymowanie do takich miejsc położonych nad Jeziorem Tyberiadzkim. Jednak znaczenie jeziora nie podupadło, gdyż na początku VIII wieku stało się ono popularnym miejscem spędzania zimy.

W latach 1099 - 1291 Palestyna znajdowała się pod panowaniem Krzyżowców , którzy około 1140 wybudowali w pobliżu twierdzę Belvoir . W 1187 roku Saladyn pokonał Krzyżowców w bitwie pod Hittin , w dużej mierze dzięki temu, że odciął chrześcijańskie wojska od pitnej wody Jeziora Tyberiadzkiego.

W 1250 władzę nad Palestyną objęli Mamelucy , a w 1517 Turcy osmańscy . W tym czasie znaczenie jeziora podupadło, a większość nadbrzeżnych osad opustoszało. Jedynie Tyberiada utrzymywała swoje znaczenie i rozwijała się jako ośrodek rybołówstwa i handlu.

Czasy współczesne

W 1909 żydowscy pionierzy założyli swoją pierwszą osadę w rejonie jeziora – był to kibuc Kvutzat Kinneret. Później, pionierzy z Kinneret założyli najsłynniejszy kibuc Degania , który stał się chlubą całego ruchu syjonistycznego .

Podczas I wojny światowej cała Palestyna została zajęta przez wojska brytyjskie. W 1920 utworzono Brytyjski Mandat Palestyny , w skład którego wchodziło Jezioro Tyberiadzkie. W 1923 Brytyjczycy zawarli porozumienie z Francuzami o zmianie granic pomiędzy Francuskim Mandatem Syrii a Brytyjskim Mandatem Palestyny. Brytyjczycy oddali Wzgórza Golan w zamian za północną część Doliny Jordanu. W ten sposób granica przesunęła się na północno-wschodni brzeg Jeziora Tyberiadzkiego.

W 1947 roku ONZ podjęła decyzję o podziale Palestyny . Według tego planu jezioro miało znaleźć się w żydowskim państwie^[6]. Podczas wojny domowej w Palestynie w całej okolicy jeziora doszło do licznych starć żydowskich milicji z miejscowymi Arabami. Od 1948 jezioro należy do państwa Izrael.

Gospodarka

Mapa polityczna regionu Jeziora Tyberiadzkiego.

Jezioro Tyberiadzkie.

W 1964 Izrael wybudował krajowy system wodny doprowadzający wodę z Jeziora Tyberiadzkiego do siedzib ludności na południu kraju. Woda jest doprowadzana także na Zachodni Brzeg Jordanu i do Jordanii (warunki traktatu pokojowego izraelsko-jordańskiego). W ten sposób jezioro stało się głównym zbiornikiem wody pitnej dla całego regionu. Rosnące zapotrzebowanie na wodę i kolejne bezdeszczowe zimy powodują jednak zmniejszanie się ilości wody, która czasami spada do niebezpiecznie niskiego poziomu. Jest to źródłem dużego zaniepokojenia w Izraelu^[7]. Ten największy rezerwuar wody pitnej w regionie jest punktem zapalnym licznych sporów pomiędzy Syrią, Libanem i Izraelem. Szczególnie mocno o prawo korzystania z wody jeziora upomina się Syria, zaangażowana w spór o Wzgórza Golan .

Obecnie turystyka jest najważniejszą gałęzią gospodarki w rejonie jeziora. Cała okolica jest bardzo popularnym miejscem wypoczynku. Wybudowano tu liczne ośrodki wypoczynkowe. Szczególnie atrakcyjne dla turystów jest miasto Tyberiada, które każdego roku odwiedza ponad milion osób z całego świata. W rejonie Tyberiady występują gorące źródła wód mineralnych , w których występuje radon ^[8]. Inne osady położone nad brzegami jeziora wyspecjalizowały się w rybołówstwie lub rolnictwie, szczególnie w uprawach bananów .

Fauna i flora

Spośród makrofitów zanurzonych największą rolę odgrywa wywłócznik kłosowy i jezierza morska. Wody jeziora cechują się dużym bogactwem gatunkowym ryb. Na skalę handlową odławia się tutaj sardynki i Tilapia , które są lepiej znane pod nazwą ryby św. Piotra^[9]. Na brzegach akwenu wśród szuwarów trzciny pospolitej i arundo trzcinowatego żyją licznie: mewy , perkozy , pelikany i inne gatunki ptactwa. O czystości wody najlepiej świadczy obfitość występowania żółwi , raków rzecznych i innych skorupiaków^[8]. Okoliczne zbocza przez połowę roku są nagie i przypominają step, jednak wiosną rozkwitają podzwrotnikową roślinnością. Na okolicznych łąkach rozkwitają oleandry . W okolicy znajdują się liczne plantacje bananów, awokado i innych owoców.

W kibucu Dan znajduje się centrum przyrodnicze, w którym zgromadzono eksponaty fauny i flory z całej Galilei. Audiowizualne prezentacje dają możliwość poznania najbardziej charakterystycznych naturalnych cech regionu.

Instytucje prawne

Zagadnienia związane z gospodarką wodną Jeziora Tyberiadzkiego reguluje Prawo Wody z 1959 roku. Odpowiedzialnymi za realizację i egzekwowanie prawa są: Komisarz Wody, Minister Rolnictwa, Kinneret Authority (utworzony w 1972 ). Lokalne władze samorządowe odpowiedzialne są za kontrolowanie jakości wody w dopływach oraz w jeziorze. Wsparcie naukowe udziela The Yogal Alon Kinneret Limnological Laboratory of the Israel Oceanograghic and Limnological Research Ltd. utworzone w 1968 przez Ministerstwo Energii i Infrastruktury oraz International Centre for Warm Freshwater Research – utworzone w 1987 ^[4]. Dodatkowe wsparcie instytucjonalne zapewnia Mekorot Water Company utworzone w 1964 .

Znaleziska archeologiczne

W lecie 1986 roku na dnie jeziora w pobliżu Migdal natrafiono na łódź z czasów Jezusa . Poziom wody jeziora w roku 1985 był rekordowo niski. W rezultacie zwierciadło jeziora drastycznie się obniżyło, odsłaniając dość szeroki pas dna. Dwaj mieszkańcy pobliskiego kibucu Ginosar rodzeni bracia, wędrując po terenie poprzednio zalanym wodą, znaleźli trochę starych gwoździ i monet z brązu, oraz owalny zarys pogrążonego w błocie obiektu, który później okazał się łodzią z I w. n.e. o wymiarach 8,2 m długości i 2,3 m. szerokości. W pobliżu znaleziono również resztki ceramiki , a w środku łodzi lampkę oliwną . W czasie prac restauratorskich, wzniesiono wokół łodzi wał, a pod nią samą wydrążono tunele, w których umieszczono podpory z włókna szklanego a wrak zabezpieczono warstwą pianki pouliuretanowej. Następnie po przerwaniu wału łódź popłynęła 300 metrów do miejsca gdzie poddana została zabiegom konserwatorskim, które trwały 14 lat. Następnie osuszona łódź wykonana z 12 gatunków drewna została nasączona syntentycznym woskiem i przewieziona do muzeum Yigal Allona w Ginosar na równinie Genezaret nad Jeziorem Galilejskim, gdzie udostepniono ją zwiedzającym. Kopia łodzi, zbudowana w Polsce przez szkutników z Pomorza i franciszkanina o. dra Antoniego Dudka z Prudnika , znajduje się nad Lednicą w ośrodku Ogólnopolskich Spotkań Młodych ^[10].

Przypisy

Bibliografia

Zobacz też

• Galilea
• Geografia Izraela

Linki zewnętrzne

• World Lakes Database entry for Sea of Galilee
• Bibleplaces.com: Sea of Galilee
• Galeria zdjęć w Angielski
• Turystyka nad jeziorem Serwis izrael.badacz.org